د حساسو منرالونو او نادره ځمکنیو عناصرو ارزښت – احمد نشاط کلیوال

 

د حساسو او مهمو منرالونو (Critical Minerals) او نادره ځمکنيو عناصرو (Rare Earth Elements) ارزښت ورځ تر بلې زیاتېږي. په ۲۰۲۴ کال کې یوازې د همدې منرالونو د پلټنې، سروې او څېړنې په برخه کې ملیاردونه ډالر پانګونه شوې ده. د انرژۍ نړیوالې ادارې د معلوماتو پر بنسټ، چین، لاتینې امریکا، کاناډا، استرالیا، د امریکا متحده ایالات او یو شمېر نور هېوادونه د دغو منرالونو او عناصرو د لټون او څېړنې په برخه کې مخکښ پانګه اچوونکي دي.

دا منرالونه او عناصر  په ګڼو مهمو برخو لکه دفاعي او پوځي صنعت او تکنالوژۍ، د طبي وسایلو په تکنالوژۍ، د شنو ټکنالوژیو (لکه لمریز پینلونه، برقي موټرونه او د باد توربینونه)، برقي وسایلو او نړیوال سیاست کې حیاتي رول لري. 

حساس او مهم منرالونه او نادره ځمکني عناصر د دفاعي او پوځي ټکنالوژۍ لپاره ډېر مهم دي. دا مواد ځانګړې ځانګړتياوې لري چې په نورو موادو کې نه موندل کېږي. د بېلګې په توګه نيوديميوم، اوسپنه، بورون او نور نادره ځمکني عناصر ډېر قوي مقناطيسونه دي او کولی شي په لوړو تودوخو کې خپل مقناطيسي ځواک وساتي او په سختو شرایطو کې هم کار وکړي. دغه خاصيتونه د دفاعي وسلو او سيستمونو لپاره لازمي ګڼل کېږي.

بل حساس منرال تنتالم (tantalum) دی، چې د زنګ او ویلي کېدو پر وړاندې مقاومت ښيي. له همدې امله له دې منراله په مهمو وسلو کې، د بېلګې په توګه د توغنديو د سرونو د استر (liners) په جوړولو کې کار اخیستل کېږي. دغه مواد د جېټ الوتکو، توغنديو، رادارونو، ليزر سيستمونو، سنسرونو، سپوږمکيو، د شپې د ليدو وسايلو او نورو پوځي ټکنالوژيو د جوړولو لپاره اساسي توکي ګڼل کېږي. د دغو منرالونو پرته د عصري وسلو او دفاعي ټکنالوژۍ بشپړتيا ناشوني ده.

جدول الف؛ په دفاعي صنعت کې کارېدونکي مهم منرالونه او نادره ځمکني عناصر

نظامي او دفاعي وسایل	منرالونه
اتومي ریکټورونه	انټیموني، بسموت، بورون، ګرافایټ، ليتيم، نادره ځمکنې عناصر، يورانيم، زرکونيوم
(مقناطیسونه)  رادار، سونار، الوتنې کنټرول، ناوبري	بورون، کوبالټ، نادره ځمکنې عناصر
زغره	بورون، ليتيم، ټنګسټن، وانډيم
الوتکې جوړښت او جټ انجنونه	بيريليم، کروميم، کوبالټ، ګرافایټ، ليتيم، مګنيزايت، نيوبيم، پلاتين، رينيم، ټانټالم، ټنګسټن، وانډيم
سنسورونه، ليزرونه، LED، لمري پينلونه	انټيموني، آرسينک، بيريليم، ګاليوم، جرمانيوم، انديم، موليبدينم، پلاتين، نادر عناصر، رينيم، روډيم، ټيليوريم، وانډيم
نظامي موټرونه	المونيم، مګنيزايت، پالاديم، پلاتين، روډيم، وانډيم

حساس او مهم منرالونه او نادره ځمکني عناصر د هغو طبي وسایلو په جوړولو او فعالیت کې اساسي رول لري چې روغتونونه یې هره ورځ د ناروغانو د تشخیص او درملنې لپاره کاروي. د بېلګې په توګه، د MRI، CT، PET ماشینونه، راډیودرملي مواد، او د وړانګو درملنې وسایل د همدې منرالونو او عناصرو پر شتون ولاړ دي. همدا لامل دی چې د دې منرالونو ارزښت په طبي سکتور کې ورځ تر بلې لوړېږي.

لاندې د څو منرالونو بېلګې وړاندې کوو چې د طبي وسایلو د جوړولو او د ناروغیو د تشخیص په ټکنالوژۍ کې ترې کار اخیستل کېږي:

‎ځینې حساس منرالونه او نادره ځمکني عناصر د زړه او رګونو د ناروغیو د درملنې لپاره په مهمو وسایلو او امپلانتونو کې کارول کېږي:

• کرومیم (Chromium): د زړه د مصنوعي والونو د جوړولو لپاره.
• لیتیم (Lithium): د اوږدمهاله طبي بیټرۍ لپاره، لکه د پېس‌مېکرونو په انرژۍ کې.
• مګنیزیم (Magnesium): د منحل کېدونکو سټینټونو په جوړولو کې، چې د رګ د خلاصون لپاره کارول کېږي.
• نیکل (Nickel): د نیتینول (Nitinol) الیاژ د زړه د وسایلو لپاره کارېږي.
• تیتانیوم (Titanium): د پېس‌مېکر د پوښ لپاره کارول کېږي

‎حسي او عصبي امپلانتونه له عصبي سیستم سره اړیکه نیسي، ترڅو  د اعصابو برېښنایي فعالیت ثبت کړي، یا د هغوی د فعالولو له لارې د احساساتو کمزوري جبران کړي. د بېلګې په توګه؛ سره زر (Gold) د برېښنایي الکترودونو په جوړولو کې (په کوکلییر امپلانتونو، مغزي برېښنایي وسایلو، او بایوسېنسرونو کې)، ایریډیم (Iridium) د الکترودونو د سطحې د پوښ لپاره ، چې د برېښنا انتقال ښه کوي، او لیتیم (Lithium) د لیتیم–یوداید بیټرۍ د اوږد عمر، ثبات، او سپک والي له امله د امپلانت وړ وسایلو لپاره کارېږي.

‎ ځېنې حساس منرالونه او نادره ځمکنې عناصر د هډوکو او بندونو د ستونزو د حل لپاره کارېږي — ځینې یې دایمي وي (لکه د زنګون یا کوناټ بدلول) او ځینې موقتي (د هډوکي ماتېدو د درملنې لپاره پیچونه، میخونه، او تختې). د بېلګې په توګه؛ المونیم (Aluminum) د تیتانیوم سره د الیاژ په توګه کارېږي، چې د سرامیکي موادو برخه هم ده، کوبالت (Cobalt) د زنګون، اوږې، او هډوکي مصنوعي برخو لپاره، مګنیزیم (Magnesium) د هډوکو لپاره د تدریجاً منحل کېدونکو امپلانتونو جوړولو کې کارېږي، مولیبډینم (Molybdenum) د سختوالي او مقاومت زیاتولو لپاره د کروم او کبالت سره ګډېږي، نیکل (Nickel)د تیتانیوم سره د نیتینول جوړوي، چې د ملا او اوږدو هډوکو د تثبیت وسایلو کې کارول کیږي.

په ایکس ری کې له هغه وسایلو ګټه اخیستل کېږي چې د روټایل (Rutile) او رودوکرواسایټ (Rhodochrosite) له منرالونو څخه اخیستل شوي عناصر پکې شامل وي. روټایل (Rutile) د ټایټانیم منرال دی، چې د نړۍ په کچه تولید یې په کال کې شاوخوا ۱۳.۳ میلیونه ټنه ته رسېږي. ټایټانیم له نورو فلزاتو سره یوځای کېږي تر څو روغ، قوي او سپک مواد جوړ کړي، چې د طبي مصنوعي غړو (پروستیتیکونو) او د غاښونو د وسایلو په جوړولو کې کارېږي. رودوکرواسایټ (Rhodochrosite) د منګنیز منرال دی، او ډېری برخه یې په رومانیا، ارجنټاین او د امریکا د کولورادو ایالت کې استخراجېږي. منګنیز د فلزي الیاژونو په جوړولو کې د قوت او زنګ‌مقاومت د زیاتولو لپاره کارېږي او دا د زنګ نه وهونکي فولاد (Stainless Steel) د تولید یو مهم عنصر دی، له کوم څخه چې جراحي وسایل جوړېږي. 

د ۲۰۲۴م کال د معلوماتو له مخې، د درملو کمښت د کرونا له دورې هم لوړ شوی. د دفاعي او نظامي تکنالوژۍ په څېر په طبي تکنالوژۍ کې د مهمو او حساسو منرالونو او نادره ځمکنې عناصرو  زیاتېدونکې تقاضا (چې په راتلونکې برخه کې به بحث شي) د دې سبب شوی، چې د دې منرالونو او عناصر پر سر د نړیوالو قدرتونو په ځانګړي توګه د امریکا او چین ترمنځ سیالۍ زیاته شي. د امریکا د کورنیو چارو وزارت د ۲۰۱۸م کال د یوې څېړنې له مخې، دغه هېواد په بشپړ ډول د ۲۰ مهمو منرالو د ترلاسه کولو لپاره پر نورو هېوادونو متکي دی، او ډېری نادره منرالونه بیا یوازې په چین کې تولیدېږي.

د صفر خالص (net zero ) ته د لېږد او د برېښنايي موټرو (EVs)، د بادي توربینونو او د لمریرزو تختو د نوې برېښنایې اړتیاوې لپاره ډېر منرالونه کارول کیږي او دا نوی تکنالوژی د فوسیل سون توکو په پرتله ډېر منرالونو او فلزاتو ته اړتیا لري. د بېلګې په توګه، د یوه برېښنايي موټر د تولید لپاره د عادي موټر د تولید په پرتله شاوخوا شپږ چنده زیات منرالونه کارېږي . د طبیعي ګاز په پرتله، د سمندري باد ټکنالوژي د هر میګاواټ برېښنا تولید لپاره ۱۲ چنده زیات منرالونه ته اړتیا لري، او د ځمکني بادي فابریکې د ګازي بریښنا فابریکي په نسبت  ۹ چنده زیات منرالونو ته اړتیا لري. 

ددې سربیره چې  په اقتصادي لحاظ د مهمو او حساسو منرالونو استخراج ګرانه تمامیږي او د فوسیل سون توکو په پرته لکه څنګه چې یادونه وشوه، څو چنده زیات کارول کیږي، مګر د پاکۍ انرژۍ د تولید لپاره، چې د نړۍ لپاره یوه حیاتي مسله ده، دا منرالونه خورا ا ارزښت لري. له ۲۰۱۰ کال راهیسې، د برېښنا د نویو تولیدي واحدونو لپاره د منرالونو منځنی مقدار نږدې ۵۰٪ ډېر شوی دی، ځکه چې د بیا نویېدونکو سرچینو ونډه په انرژۍ کې لوړه شوې ده. د نويېدونکو انرژیو او د برېښنايي موټرو بیټرۍ د زیاتې شوې غوښتنې پوره کولو لپاره ډېر مهم منرالونه کارېږي لکه: مس، نیکل، المونیم، لیتیم، کوبالټ او نادره ځمکني عناصر لکه نیوډیمیم، پراسیوډیمیم او ډیسپروسیوم. دغه منرالونه د پاکې انرژۍ د ټکنالوژیو د تولید لپاره اړین دي، او د دوی شتون او د مسؤلانه استخراج پروسه د صفر خالص (net zero )ته ته د بریالي لېږد مهم عوامل دي. د صفر خالص (net zero) هغه حالت دی، چې یو هېواد، سازمان یا شرکت د خپل کاربن ډای اکساید  او د نوروګازونو کچه د کمولو او جذبولو له لارې په خالص ډول صفر ته رسوي.

د منرالونو ډولونه د ټکنالوژۍ له مخې توپیر لري. لیتیم، نیکل، کوبالټ، منګنیز او ګرافایټ د بیټرۍ د فعالیت، ډېر دوام او د انرژۍ د تراکم لپاره مهم دي. د برېښنا شبکې د مس او المونیم ډېر مقدار ته اړتیا لري، چې په ځانګړې توګه مس د ټولو برېښنایي ټکنالوژیو لپاره بنسټیز فلز ګڼل کېږي.د پاکې انرژۍ د تولید لپاره د منرالونو استخراج به تر ۲۰۵۰ پورې پنځه چنده زیات شي تر څو د پاکې انرژۍ د ټکنالوژیو غوښتنې پوره کړي . دا په دې معنا ده چې تر درې میلیارد ټنه زیات منرالونه به د لمریزې، بادي او ځمکني تودوخې انرژۍ د تولید او زېرمه کولو  لپاره استخراج شي، چې په دې سره د اقلیمي بدلون او د پاکۍ انرژۍ د تولید په برخه کې د پام وړ مثبت بدلون رامنځته شي.

مهم (حساس) منرالونه د عصري برېښنايي ټکنالوژۍ لپاره بنسټیز ارزښت لري، ځکه چې له سمارټ فونونه او لپټاپونه نیولې تر برېښنايي موټرو او د نوي کیدونکې انرژۍ سیستمونو پورې هر څه پرې چلېږي. مهم او حساس منرالونه لکه  لېتیم، کوبالټ، نادره ځمکې عناصر (Rare Earths Elements)، او ټانټالم د بټریو،او نورو پرمختللو برېښنايي برخو لپاره ډېر مهم دي، ځکه چې دا منرالونه او عناصر ځانګړې برېښنايي، مقناطیسي، او حرارتي ځانګړتیاوې لري چې د وسایلو فعالیت او موثریت زیاتوي.

سمارټ ‌فونونه د عصري تکنالوژې هغه سترې بېګلې دي، چې پکې د نوې ټکنالوژۍ هغه برخې ځای پر ځای شوې دي چې د ګڼو مهمو (حساسو) منرالونو لکه( لیتیم، المونیم، مګنیزیم، سودیم، بورون، سلیکان، تیتانیم، کوبالټ، مس، زنک او نورو)  پر مټ کار کوي. دا منرالونه د وسایلو د فعالیت، پایښت او دوامدارۍ په لوړولو کې بنسټیز رول لري، او له همدې امله د لوړ کیفیت لرونکو وسایلو د تولید زمینه برابروي. د سمارټ‌ فون هره برخه له سکرینه نیولې تر بټری پورې د ځانګړو منرالونو په مرسته خپله دنده په غوره توګه ترسره کوي.  برېښنايي ټکنالوژیو کې څومره چې بدلون او  پرمختګ رامنځته کیږي، دا چاره د مهمو منرالونو ارزښت هم له ځانه سره زیاتوي. د لوړ فعالیت لرونکو وسایلو د جوړېدو لپاره ګڼو منرالونونو ته اړتیا ده، چې هر یو یې په ځانګړو برخو  لکه د لمر انرژۍ فلم پوښونه (photovoltaic coatings)، ټچ سکرینونه، پوښونه (casings)، نندارې (displays)، د چارج سیستمونه او نورو کې کارول کیږي. د دغو منرالونو د رول او د عرضې د ځنځیر (supply chain) د وضعیت درک کول د نوښت د هڅولو او د برېښنايي وسایلو په برخه کې د یوه دوامدار راتلونکي د یقیني کولو لپاره خورا مهم دي .لکه څنګه چې نړیوالې تګلارې او د بازار حالتونه بدلېږي، د دغو موادو او د هغوی د استعمال په اړه پوهه لرل د انرژۍ د بدلون د بهیر او د نوو فرصتونو د لاسته راوړلو لپاره کلیدي ارزښت لري.

د پنځم نسل موبایل (5G) شبکه د ټکنالوژۍ په نړۍ کې یوه بنسټیزه بدلون راوستونکې  پړاو ګڼل کېږي، چې بنسټ یې د هغو مهمو (حساسو) منرالونو پر یوه پېچلي سیستم ولاړ دی، کوم چې د دې ټکنالوژۍ د بدلون ‌راوستونکو وړتیاوو لپاره حیاتي رول لري. لکه څنګه چې د نړۍ اقتصاد د پرمختللو مخابراتي بنسټونو پر لور روان دی، د دغو منرالونو ستراتیژیک اهمیت تر هر وخت زیات څرګند شوی دی. لکه څنګه چې نړیوال اقتصاد خپله ډیجېټلي بدلون چټکوي، د 5G  د ټکنالوژۍ لپاره د منرالونو اړتیاوې درک کول ډېر مهم دي. دا منرالونه  له لېتیم او سیلیکان څخه نیولې تر نادره ځمکنیو عناصرو لکه نیوډیمیم (Neodymium) او ډیسپروزیم (Dysprosium) پورې د معاصر مخابراتي نړۍ په جیوپولیټیکي او اقتصادي سیالۍ کې د ټکنالوژیک انقلاب محرک ځواکونه دي.

د معلوماتو د لېږد په شبکو کې معمولا  المونیم،سلیکان، اوسپنه، نیکل، سلفر، پلاټینیم، سره زر، بیسمت او ځېنې نور منرالونو او عناصر استعمالیږي. په چټک بدلېدونکي ډیجېټلي پېر کې، د معلوماتو د لېږد شبکې له انټرنېټ نښلولو نیولې تر د ډیجېټلي زیربناوو د بې‌خنډه فعالیت پورې دا منرالونه  د نړیوالو اړیکو ملا تير جوړوي. خو د دغو شبکو موثریت او ثبات د مهمو (حساسو) منرالونو پر شتون او ستراتیژیک استعمال پورې تړلې ده. دا منرالونه د هغو برخو په تولید کې نه‌بدلېدونکی رول لري چې د ډیټا مرکزونه (Data Centers)، فایبر نوري کیبلونه (Fiber Optic Cables)، سپوږمکۍ (Satellites)، او پرمختللي مخابراتي وسایل ځواکمنوي. هر منرال ځانګړې فزیکي او کیمیاوي ځانګړتیاوې لري چې د برېښنايي او مخابراتي تجهیزاتو د فعالیت، پایداري او کوچني کولو (miniaturization) لپاره حیاتي ارزښت لري. سربېره پر دې، د دغو منرالونو کمښت او د هغوی د عرضې شاوخوا جیوپولیټیکي پېچلتیا د دوی اهمیت لا زیات څرګندوي، ځکه همدا مواد د راتلونکو ټکنالوژیکو منظرو (technological landscapes) په جوړولو کې بنسټیز رول لوبوي.

د عصري ډیجېټلي اقتصاد بنسټ پر پراخو شبکو ولاړ دی چې د سرورونو او د معلوماتو د زېرمه کولو سیستمونو له لارې د مصنوعي ځیرکتیا (AI)، او نړیوالو اړیکو ملاتړ کوي. د دې ټکنالوژیو په منځ‌پانګه کې مهم (حساس) منرالونه ځای لري، کوم چې د لوړ فعالیت لرونکو کمپیوټري سیستمونو لپاره ضروري ساختماني ځواک، برېښنايي چلښت (Electrical Conductivity)، د تودوخې تنظیم، او د معلوماتو د پروسس وړتیا برابروي. دا منرالونه ( بیرلیم، المونیم، سلیکان، مس، زنک، ګالیم، اوسپنه، کرومیم، او نور) د نیمه‌هالکونو په تولید، د سرکټ بورډونو په جوړولو، د ډیټا زېرمه کولو په ټکنالوژیو، او د برېښنا مدیریت په سیستمونو کې حیاتي رول لري، څو د عصري ډیټا مرکزونو موثریت، دوام، او باور یقیني کړي. له هغو فلزاتو څخه چې د سرورونو فزیکي چوکاټ جوړوي، تر هغو قیمتي او لوړ‌کیفیته (semiconductor-grade) موادو پورې چې د ډیټا د پروسس او زېرمه کولو لپاره ځواک برابروي، هر منرال ځانګړی او حیاتي رول لري. لکه څنګه چې د چټک محاسبې، د انرژۍ د موثریت، او د ډیټا د زېرمه کولو د ظرفیت تقاضا ورځ تر بلې لوړېږي، د دغو مهمو منرالونو شتون او مسؤلانه تأمین به د ډیجېټلي زیربنا د دوام او پرمختګ لپاره بنسټیز ارزښت ولري.

جیوپولیټیکي سیالي (geopolitical competition) به هېوادونه او شرکتونه دې ته وهڅوي چې خپلې  د عرضې زنځیر (supply chains) لا پیاوړې او متنوعې (diversified) کړي. د مهمو منرالونو د عرضې زنځیر به ځانګړې پاملرنه ترلاسه کړي، ځکه چې دا منرالونه د شنې انرژۍ د بدلون، د دفاعي سیستمونو، او د لوړې ټکنالوژۍ د وسایلو لپاره زیات اهمیت لري، او د عرضې له شوکونو (supply shocks) سره ډېر زیانمنېدونکي دي.

چین د مهمو منرالونو په کیندنه (mining) ، د پروسس او تولید په برخه کې برلاسی موقف (dominant position) لري. چین د نړۍ د نادرو عناصرو (rare earth elements) د کان څخه تر فلزاتو پورې د تصفیې ۸۵ تر ۹۰ سلنه برخه پر مخ وړي، او د نړۍ د کبالت ۶۸٪، د نکل ۶۵٪، او د لیتیم ۶۰٪ د هغه درجې چې د برېښنايي موټرو د بیټرۍ لپاره کارېږي، تصفیه کوي. د ټولو بیټریو ۷۵٪ او د برېښنايي موټرو ډېره برخه په چین کې جوړیږي.

د جیوپولیټیکي سیالۍ او جغرافیایي تمرکز (geographic concentration) له امله، د ډېرو هېوادونو اندېښنه د مهمو منرالونو د عرضې زنځیر په اړه زیاته شوې ده.  چین پر یو شمېر هېوادونو  لکه د امریکا محتده ایالاتو، جاپان، او سویډن باندې د ځینو مهمو منرالونو د صادراتو محدودیتونه لګولي، چې په تېرو پنځلسو کلونو کې د مهمو منرالونو پر صادراتو د کنټرول موارد یې پنځه چنده زیات شوي دي.

په مهمو نظامي او دفاعي تکنالوژۍ کې د مهمو او حساسو منرالونو او نادره ځمکنې عناصرو استعمال نن ورځ د لویو قدرتونو ترمنځ په ځانګړي توګه د چین او امریکا متحده ایالاتو ترمنځ د سیالۍ پر موضوع باندې بدله شوې ده. نادره ځمکني عناصر  له هغو خامو موادو څخه دي، چې چین ورته اوږدمهاله پلان جوړ کړی . په عمومي ډول، چین د خامو موادو د لاسرسي له پلوه په ښه موقعیت کې دی. له هغو ۳۷ خامو موادو څخه چې د دفاعي او نظامي تکنالوژي او کارونو لپاره اړین دي، ۱۸ یې په چین کې متمرکز دي او نور ۱۴ یې په هغو هېوادونو کې دي چې چین ورسره قوي اقتصادي او دیپلوماتیکي اړیکې لري، لکه روسیه او د یو کمربند یو لارې (BRI) هېوادونه. همدرانګه  چین له یو شمېر  نورو هېوادونو سره هم د دې موادو د لاسرسي لپاره د دیپلوماتیکو او اقتصادي هڅو لړۍ پیل کړې ده، لکه د برازیل ،جنوبي افریقا، کانګو، چیلي، استونیا، ترکیه او قزاقستان سره. د بېلګې په توګه، په ۲۰۱۱ کال کې یوې چینایي دولتي کمپنۍ د برازیل د ستر نیوبیوم معدن ۱۵ سلنه ونډه واخیسته، چې ۸۵ سلنه د نړۍ عرضه تولیدوي. (نیوبیوم د اوسپنې د سختوالي لپاره کارېږي، خو د پوځي تجهیزاتو لکه جټ انجنونو او توغندیو په جوړولو کې هم کارېږي. په ۲۰۱۶ کال کې یوې بلې چینایي دولتي کمپنۍ د برازیل د دوهم لوی نیوبیوم معدن بشپړه (۱۰۰) سلنه ونډه واخیسته، چې ۸ سلنه د نړۍ عرضه برابروي.

چین په دې هڅه کې ده، چې د مهمو او حساسو منرالونو او نادره ځمکنې عناصرو بازار په خپل کنترول کې ولري او د مختلفو پالیسو څخه په ګټې اخیستنې سره غواړي، چې په امریکا باندې ددې منروالو څخه په پوځي او نظامي تکنالوژي کې د کارونې ساحه محدوده کړي. د ۲۰۲۵ م کال د اکتوبر په ۹ نېټه د چین د سوداګرۍ وزارت د ۶۱ ګڼې اعلامیې له مخې د نادره ځمکنې عناصرو او مهمو او حساسو منرالونو د صادراتو په برخه کې محدویتونه وضع کړل. ددې پریکړې په اساس ټول هغه بهرني شرکتونه چې د حساسو منرالونو او نادره ځمکنې عناصرو صادرات ترسره کوي او هغه منقاطیسونه چې دوي صادروي که څه هم د چین د منرالونو او عناصرو لږه اندازه هم په کې وي یا د چین د کان کیندنې، پروسس یا مقناطیس جوړونې له تکنالوژې څخه په کې ګټه اخیستل شوی وي، باید د چین له حکومت اجازه واخلي. د دې محدویتونو له مخې د ۲۰۲۵ م کال د دسمبر له لومړۍ نېټې وروسته به هغه شرکتونه چې د نورو هېوادونو د پوځونو سره په ځانګړي توګه له امریکا سره اړیکې ولري د صادارتو جواز نشي ترلاسه کولای.  چین ددې سکتور ۷۰٪ د کان کیندې، ۹۰٪ د جلا کولو او پروسس، او ۹۳٪ سلنه د منقاطیس جوړونې برخه په خپل کنترول کې لري، چې دا به په نورو هېوادونو په ځانګړې توګه په امریکا باندې به ژورې اغېزې ولري. 

دا په داسې حال کې ده، چې د امریکا دفاعي او پوځي صنعت لا د مخه د تولید د محدویتونو او ستونزو سره مخ ده. امریکا متحده هم هڅه کوي، چې د چین د نویو بندیزونو فشار کم کړي. د ۲۰۲۵ م کال د جولای په میاشت کې ددې هېواد د دفاع وزارت چې اوس یې نوم په (Department of War) بدل شوی، اعلان وکړ، چې د MP Materials  داخلي شرکت کې د ۴۰۰ میلیونو ډالرو په ارزښت پانګه اچونه وکړه، او ددې شرکت ترټولو ستر شریک شو. خو وړاندوینې دا ښایې چې دا چاره به د امریکا حکومت سره ډېره مرسته ونکړي، چې د حساسو منرالونو او نادر ځمکنې عناصرو په برخه کې د چین سره سیالۍ وکړي او د چین د نویو بندیزونو د اغېزو څخه دې ځان خلاص کړي. په دفاعي او پوځي تکنالوژۍ کې د حساسو او مهمو منرالونو او نادره ځمکنې عناصرو بې ساره کارونه او ددې منرالونو پر سر د لویو قدرتونو ترمنځ سیالي ددې منرالونو او عناصر ارزښت زیات کړی دی.